Eşler, evlilik birliği içerisinde mülkiyeti kendilerine ait bir konutta oturabilecekleri gibi kiraladıkları bir konutta da oturabilir. Özellikle eşlerin kiracı olarak bir konutta bulunmaları halinde boşanmadan sonraki süreçte kiralanan konutu kimin kullanabileceği, kira sözleşmesi kapsamında kiracılık sıfatı olmayan eşin kiralanan konutu kullanıp kullanamayacağı konusunun değerlendirilmesi gerekmektedir.
Boşanma, kira sözleşmesini sona erdiren sebeplerden birisi değildir. Eşlerin boşanması durumunda kira sözleşmesi sona ermeyecek, aynı şekilde devam edecektir.
Sözleşmelerdeki nispilik ilkesi gereğince, yapılan kira sözleşmesi kural olarak sadece tarafları için sonuç doğurmaktadır. Kira sözleşmesinde eşlerin her ikisi de kiracı olarak belirtilmişse, bu halde eşlerden her birinin kiracı sıfatına sahip olması sebebiyle boşanma durumunda da tarafların anlaşmasına ya da bu konudaki Aile Mahkemesi kararına göre kiralanan konut kullanılabilecektir. Kiraya veren bu halde eşlerin boşanması sebebiyle kiralananın tahliye edilmesini talep edemeyecektir.
Kira sözleşmesinde eşlerden sadece birisi kiracı olarak belirtilmişse, diğer eşin kiracılık sıfatı bulunmayacaktır ve sözleşmenin tarafı değildir. Burada kısaca aile konutu kavramına da değinmemiz gerekir:
Aile konutu, evlilik birliği içerisinde eşlerin birlikte yaşadıkları, yaşamlarını sürdürdükleri yerdir. Türk Medeni Kanunu m.194 ve Türk Borçlar Kanunu m.349 kapsamında aile konutuna ve ailenin korunmasına ilişkin düzenlemeler mevcuttur.
Boşanma Davası Devam Ederken Kira Sözleşmesinin Feshedilmesi
TMK m.194/1 gereğince; “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.” denilmektedir. Yine, TMK m.194/4 uyarınca; “Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.” hükmü mevcuttur.
Buna göre kiralananın aile konutu niteliğinde olması durumunda eşlerden biri, diğer eşin açık rızası olmaksızın kira sözleşmesini feshedemez ve aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Boşanma davası açılması halinde ve davanın devam ettiği süre boyunca da kiralananın aile konutu niteliği devam edecektir. Bu nedenle boşanma davasının devam ettiği süreçte de kiracı olan eşin, diğer eşin açık rızası olmadan yaptığı fesih bildirimleri geçersiz olacaktır.
Kiracı Olmayan Eşin İhtarla Kira Sözleşmesine Taraf Olması
Kiralananın aile konutu niteliğinde olması durumunda TMK m.194/4 uyarınca, kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş kiraya verene yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı haline gelecek, kiracılık sıfatı kazanacak ve kira sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden diğer eş ile birlikte müteselsil olarak sorumlu olacaktır. Kira sözleşmesine taraf olmayan eş boşanma kararı kesinleştiği tarihe kadar bu hakkını kullanarak kiracılık sıfatını kazanabilir ve boşanma kararının kesinleştiği tarihten sonraki süreçte de kiralananda oturabilir.
Ancak boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte kiralanan taşınmazın aile konutu olma özelliği sona erecektir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2019/3474 Esas – 2019/12283 Karar sayılı ilamı, Samsun BAM 1. Hukuk Dairesi’nin 2018/1430 Esas – 2018/1427 Karar sayılı ilamı). Bu halde, evliliğin devam ettiği tarih aralığında ya da boşanma davası sürecinde kira sözleşmesine TMK m.194/4 gereğince taraf olmamış olan eş, boşanma kararının kesinleşmesi ile artık bu hakkını kullanamayacaktır.
Kira Sözleşmesine Taraf Olmayan Eşin Kiralananın Kendisine Tahsis Edilmesine Yönelik Aile Mahkemesinden Talepte Bulunması
Evlilik birliği içerisinde ya da boşanma davasının devam ettiği süreçte, kiracı olmayan eşin kiralanan konutun kendisine tahsis edilmesini Aile Mahkemesinden talep edebilir. Aile Mahkemesi somut olayın özelliklerine göre aile konutu niteliğindeki kiralananı kiracı sıfatı bulunmayan eşe de tahsis edebilir. Bu konudaki tahsis kararı tedbir niteliğinde olup boşanma kararı kesinleşinceye kadar devam edebilecektir.
Boşanma Durumunda Kiracı Olmayan Eş Kiralanan Konutta Kalabilir Mi?
Boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte, aksi yönde bir mahkeme kararı ya da anlaşma olmadığı sürece, kira sözleşmesine taraf olmayan eşin kiralananda oturma hakkı bulunmamaktadır.
Ayrıca somut olaya göre değerlendirilmesi gerekmekle birlikte, boşanmadan sonraki süreçte kira sözleşmesine taraf olmayan eş ile kiraya veren arasında sözlü olarak bir kira sözleşmesinin yapıldığının kabul edilebileceği hallerde, taraflar arasında kiracılık ilişkisi ile ilgili bir uyuşmazlık oluşması durumunda kiracılık sıfatının tespiti davası da açılabilecektir.
Av. Oktay Altunkaya
