Türk Borçlar Kanunu’nun 319. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları gereğince; “…(2) Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür. (3) Kiraya veren, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutmak zorundadır…” hükmü mevcuttur.
Buna göre kiracı, kiraya verenin kiralananı satış, bakım ya da yeniden kiralama için görmek veya üçüncü kişilere gösterilmesini istemesi yönündeki taleplerini kabul etmek zorundadır. Ancak burada kiraya veren de kiracının menfaatlerini ve isteklerini göz önünde bulundurmakla yükümlüdür. Kiraya verenin TBK m.319/2 uyarınca düzenlenen hakkını dürüstlük kuralına aykırı olarak kullanmaması gerekir.
Kiraya veren kiralananın gösterilmesini ispat kolaylığı sağlaması açısından yazılı olarak (noter ihtarı vs.) kiracıdan talep etmelidir.
Kiracının, kiralananı kiraya verene ya da kiraya verenin yönlendirdiği üçüncü kişilere göstermemesi durumunda; kiraya veren öncelikle dava şartı arabuluculuk şartını tamamlamak kaydıyla kiralananı göstermeye izin davası açabilir. Açılacak olan davada kiraya veren tarafça ihtiyati tedbir talebinde de bulunulabilir. Mahkemece bu konuda ihtiyati tedbir kararı verilmesi durumunda davanın sonuçlanması beklenmeksizin dava sürecinde de kiracı, kiralananın kiraya verene ya da üçüncü kişilere gösterilmesine izin vermek durumunda kalacaktır.
Kiracının kiralananın gösterilmesine izin vermemesi tek başına tahliye sebebi değildir. Fakat kiracı ile kiraya veren arasında yapılan kira sözleşmesinde kiralananın satış, bakım, yeniden kiralama gibi nedenlerle kiraya verene veya kiraya verence belirtilen üçüncü kişilere gösterilmesine izin verileceği kararlaştırılmışsa bu halde kiraya veren taraf TBK m.316/2 uyarınca konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracıya yazılı olarak en az 30 gün süre vererek kiracıdan sözleşmeye uygun hareket etmesini talep edip sözleşmeye aykırı davranmaya devam etmesi durumunda sözleşmeyi feshedeceğini bildirebilir. Kiracıya yapılan yazılı bildirime rağmen 30 günlük süre sonunda kiracı kiralananı göstermemeye devam ediyorsa kiraya veren tarafından kira sözleşmesine aykırılık nedeni ile TBK m.316/2 gereğince kiralananın tahliyesi davası açılabileceği görüşündeyiz.
Av. Oktay Altunkaya
