İş sözleşmesinin sona ermesi halinde 5510 sayılı Kanun’un 9. maddesi uyarınca işveren kural olarak 10 gün içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna ilgili işçinin iş akdinin sona erdiğine dair işten ayrılış bildiriminde bulunmaktadır. İşten ayrılış bildirgesinde işçinin işten çıkış tarihi, işçinin yaptığı iş, prime esas aylık kazancı, işçinin işten ayrılış nedenine dair çıkış kodu gibi hususlar belirtilir. İşten ayrılış bildirimi internet ortamında e-bildirge sistemi üzerinden yapılmaktadır.
İşten Çıkış Kodları Nelerdir?
İşten çıkış kodları aşağıdaki şekildedir:
| 1- Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi 2- Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi 3- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa) 4- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi 5- Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi 8- Emeklilik (yaşlılık) veye toptan ödeme nedeniyle 9- Malulen emeklilik nedeniyle 10- Ölüm 11- İş kazası sonucu ölüm 12- Askerlik 13- Kadın işçinin evlenmesi . 14- Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması 15- Toplu işçi çıkarma 16- Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli 17- İşyerinin kapanması 18- İşin sona ermesi 19- Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır.Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) 20- Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) 21- Statü değişikliği 22- Diğer nedenler 23- İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih 24- İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih 25- İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih | 26- Disiplin kurulu kararı ile fesih 27- İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih 28- İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih 30- Vize süresinin bitimi ( İş akdinin askıya alınması halinde kullan Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) 31- Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih 32- 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile feshi 33- Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi 34- İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih 37- KHK ile kamu görevinden çıkarma 38- Doğum nedeniyle işten ayrılma 39- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş 40- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi sebebiyle çıkış 42- 4857/25-II-A 43- 4857/25-II-B 44- 4857/25-II-C 45- 4857/25-II-D 46- 4857/25-II-E 47- 4857/25-II-F 48- 4857/25-II-G 49- 4857/25-II-H 50- 4857/25-II-I |
Bildirilen İşten Çıkış Kodunun Önemi
İşveren, işten ayrılış bildirgesinde işçinin işten çıkış kodunu belirtir. İşveren işten ayrılış bildirgesinde belirttiği çıkış kodu ile bağlıdır.
İşten çıkış kodu, işçi ile işveren arasında çıkabilecek uyuşmazlıklarda, işçinin yeni iş arayış sürecinde, işçinin kıdem ve ihbar tazminatı gibi alacaklara hak kazanıp kazanmadığının belirlenmesinde ve işçinin işsizlik ödeneğinden (maaşından) yararlanabilmesi gibi birçok konuda etkili olmaktadır. Bu nedenle işverenin işçi hakkında işten çıkış kodunu doğru şekilde beyan etmesi önem arz etmektedir.
Uygulamada ise bazı hallerde işverenler tarafından işçinin işten çıkış kodu gerçeğe aykırı şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmektedir. Bu halde ise işçi kanuni haklarından yararlanamamakta ve zarar görebilmektedir.
Örneğin, işten haklı nedenle ayrılan işçinin çıkış kodunu 3 olarak (işçinin istifası) bildiren işverenin bu hatalı bildirimi nedeniyle işçi işsizlik maaşı alamayabilecektir.
Ya da bir başka örnek olarak, işine performans düşüklüğü sebebiyle son verilen işçinin çıkış kodu 46 (işçininin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak gibi nedenlerle iş akdinin sonlandırılması) olarak bildirilmişse bu halde işçi daha sonraki iş hayatında iş bulma ile ilgili sorunlar yaşayabilecektir.
İdari Yollarla İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi
İşveren tarafından yanlış olarak bildirilen çıkış kodu iş akdinin sona ermesi tarihinden itibaren 10 gün içerisinde internet üzerinden e-bildirge sistemi aracılığıyla düzeltilebilir. Bu düzeltme işlemini işveren yapabilir.
İş sözleşmesinin sona ermesi tarihinden 10 gün sonrasında ise işçinin çıkış kodu işveren tarafından ilgili SGK merkezine başvurularak düzeltilebilir. Ancak bu halde işverenin düzeltme talebi ile ilgili olarak SGK’ya belge sunması gerekir. İşverenin gerekçeli olarak sunduğu düzeltme talebi ile ilgili olarak SGK inceleme ve değerlendirme yaptıktan sonra işçinin çıkış kodunu düzeltebilir. Bu düzeltme işlemini işveren yapabilir. İşçinin, işveren olmaksızın SGK’ya başvurarak çıkış kodunun hatalı olduğunu beyan etmesi halinde SGK işçinin çıkış kodunda düzeltme işlemi yapmamaktadır.
Yanlış Bildirilen İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi Davası Açılması
İşçi, çıkış kodunun düzeltilmesi talepli olarak İş Mahkemesinde dava açıp mahkeme kararı ile de yanlış bildirilen çıkış kodunun değiştirilmesini sağlayabilir. İşçi bu davayı açarken dava dilekçesinde hukuki yararının bulunduğunu ve işten çıkış kodunun değiştirilmesini neden talep ettiğini açıklamalıdır.
Kıdem veya İhbar Tazminatı Ödenmesine Yönelik Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ya da Mahkeme Kararı ile İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi
Ayrıca SGK’nın 11.03.2025 tarihli ve 2025/8 sayılı genelgesi uyarınca; “Sigortalılığın; kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı ödenmeyecek şekilde işten ayrılış nedeni bildirilerek sona ermesi akabinde arabuluculuk anlaşma belgesi veya mahkeme kararı ile işçiye, kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı ödenmesine yönelik karar verilmesi durumunda sigortalı işten ayrılış nedeni, sigortalı veya işverenin ilam niteliğindeki arabuluculuk anlaşma belgesi veya mahkeme kararı ile Kuruma müracaatı üzerine ilgili mahkeme veya arabuluculuk kararına uygun olan işten ayrılış nedeni ile değiştirilecektir.” denmektedir. Buna göre işçinin çıkış kodu kıdem tazminatı ya da ihbar tazminatı ödenmeyecek şekilde belirtilmişse, daha sonra da işçilik alacakları ile ilgili yapılan arabuluculuk görüşmeleri sonucunda düzenlenen anlaşma belgesinde ya da açılan alacak davasında mahkemece işçiye kıdem veya ihbar tazminatı ödenmesine yönelik karar verilmişse, işçi söz konusu anlaşma belgesi ya da mahkeme kararı ile SGK’ya başvuru yaparak işten çıkış kodunu değiştirilmesini sağlayabilir.
İşçinin işten çıkış kodunun düzeltilmesini istemesindeki amacı işsizlik maaşı alabilmekse, yukarıda belirttiğimiz yolların dışında; kıdem veya ihbar tazminatının ödendiğine dair banka dekontu, işverenin işçiye fesih bildirimi yaparak ihbar süresini başlattığı yazı, ihbar öneli süresinde iş arama izni verildiğine ilişkin yazı, iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenlerle feshedildiğini gösterir noter ihtarnamesi gibi belgelerle İŞKUR’a başvuru yaparak da kendisine işsizlik maaşı ödenmesini sağlayabilir.
Av. Oktay Altunkaya
