Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Yaralama Suçu Nedir? (TCK m. 86/2)
5237 sayılı Ceza Kanununun 86. maddesinde vücut dokunulmazlığına karşı suçlar bölümünde düzenlenen kasten yaralama suçu uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir suç tipidir. İnsan yaralama suçu, olağan yaşamda kişilerin hangi hareket ve davranışlarını kapsamaktadır? Örneğin; kişinin tıbbi müdahaleye gerek olmayacak şekilde birisine tokat atması, düşük şiddetli yumruk atması vs. bu suç dahilinde değerlendirilebilir mi? Ya da bir kimseyi defalarca bıçaklamak, hastaneye kaldırılmasını gerektirecek seviyede darp etmek, kemiklerini kırmak gibi eylemleri gerçekleştirmekle aynı suç mı işlenmiş olur?
Önceki Ceza Kanunumuzda “müessir fiil (etkili eylem)” olarak belirlenen kavram daha doğru ve uyumlu bir nitelendirme olmasına rağmen yeni yasada “yaralama” olarak adlandırılmıştır. Kişinin, bir kimseye tıbbi müdahale gerektirmeyecek şekilde bir tokat atması halinde, o kişiyi yaralamış mı olmaktadır? tartışmasına girmeden hangi hareket ve fiillerin yaralama suçu kapsamına girebileceğinden bahsedeceğiz.
Yasanın 86/1. maddesi kasten yaralama fiilini; kasten başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olma davranışı olarak açıklamış ve bu eylemleri gerçekleştiren kişilerin bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağını belirtmiştir. Bu yasa hükmü ile kasten insan yaralama suçunun temel, basit hali düzenlenmiştir. Ardından Türk Ceza Kanununun 86. maddesinin ikinci fıkrasında; “Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbî müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.“ denmiştir. Yasa koyucu, insan yaralama suçunun taksirli halini de TCK m.89‘da düzenlemesi sebebiyle bu suçun taksirli olarak işlenebilmesi de mümkündür.
Kasten yaralama suçu, kural olarak resen soruşturmaya ve kovuşturmaya tabi bir suç olmasına rağmen; kanun koyucu bu duruma bir istisna getirerek, kasten yaralama suçunun işlenmesi sonucunda basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek bir etkinin oluşması şartıyla, söz konusu şikayete bağlı kılmıştır. Ayrıca basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek bir etkinin meydana geldiği hallerde de kişinin alacağı ceza dört aydan bir yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilmesi öngörülerek, bu halde kasten yaralama suçunun basit halinde verilecek olan ceza miktarına göre hafifletilmiştir.
Görüldüğü üzere bu yasa maddesinde kanun koyucu; suç konusu eylemin sonucuna göre bir düzenleme yapmıştır. Kişinin vücut dokunulmazlığının ihlali sonucunda mağdurun bedeninde meydana gelen neticeye, etkiye göre suçu işleyene uygulanacak yasa hükmü değişebilecektir. Ancak TCK 86/3. maddesindeki nitelikli hallerde, mağdurun bedeninde meydana gelen neticenin haricinde özel bazı durumlarda dikkate alınarak farklı bir yaptırım uygulanması gerektiği düzenlenmiştir.
Peki Mağdurun Vücudunda Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Yaralanma Olup Olmadığı Nasıl Belirlenecektir?
Kasten yaralama suçu çerçevesinde esas olarak suç konusu davranışın insan bedeninde gerçekleştiği düşünüldüğünde, “basit tıbbi müdahale ile giderilebilme” ölçütünün belirlenmesi hususu teknik bir konu olması bağlamında sağlık kurumlarının görüşüne, bilgisine başvurulmalıdır. Önceki Ceza yasasında ‘hastalığa veya bedensel faaliyetlerden mahrumiyete neden olmama veya mahrumiyetin on günden fazla sürmemesi’ şeklinde daha somut bir tespit etme usulü öngörülmüştü ancak yürürlükteki ceza yasasında, “basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek nitelikte bir etki olmalı” şeklinde daha soyut bir düzenleme yapılarak, ayrıntıları uygulamaya bırakılmıştır. Bu anlamda fiilin BTM ile giderilebilecek bir etkisinin olup olmadığının tespitini Adli Tıp Şube Müdürlüklerinden alınacak rapor dahilinde tespit edilecektir.
Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Yaralanmalar Nelerdir?
Uygulamada da görüldüğü üzere hekimler genel olarak; Adli Tıp Kurumunun “Türk Ceza Kanununda Tanımlanan Yaralama Suçlarının Adli̇ Tıp Açısından Değerlendi̇ri̇lmesi̇” adlı kılavuzu kapsamında bir inceleme ve değerlendirme yapmaktadır. Buna göre basit tıbbi müdahale (BTM) ile giderilebilir olan yaralanmalara örnek vermemiz gerekirse:
a) Tüm vücut alanına göre yüzey alanı yaklaşık olarak; yüz bölgesinde %5, vücudun diğer bölgelerinde %10’a kadar olan abrazyon (sıyrık, çizik) ve kontüzyonlar (ezik)
b) Yüz bölgesinde 5 cm, vücudun diğer bölgelerinde tek lezyon olarak 10 cm, toplam 20 cm’e kadar cilt-cilt altını ilgilendiren yaralanmalar
c) 1.derece yanık
d) 2. derece: yüzey alanı %10’dan az (5 yaş altı çocuklarda %5’ten az)
e) Glasgow Koma Skoru: 14–15 Olay sonrası ilk gözlemde uyanık, Belirlenmiş 5 dakikadan kısa süren geçici bilinç kaybı, Travma sonrası 24 saatten kısa amnezi,
f) Dış kulak yolu yaralanması
g) Kulak kepçesinde kıkırdak dokuyu içermeyen kısmi lezyonlar
h) Göz kapağı/çevresinde ekimoz (korarma, kızarma) /hematom (kan birikmesi, oturması), yüzeysel laserasyonlar
ı) Konjonktivada subkonjonktival kanama gibi görme bozukluğu yapmayan, şekil ve fonksiyonu bozmayan yaralanmalar
i) Korneada perforasyona yol açmayan basit lezyonlar ( abrazyon / kontüzyon )
j) Dilde basit yaralanma
k) Mukoza yaralanması
l) Skrotumda yüzeyel lezyonlar (yara) ve ekimozlar (morarma)
m) Kontüzyon (ezilme) ve burkulmalar
Adli Tıp Kurumunun ilgili kılavuzunda belirtilen bu haller elbette sınırlı değildir. Somut duruma göre yeni inceleme ve değerlendirmeler de yapılabilecektir. Fakat söz konusu kılavuzun BTM ile giderilebilecek etki tespiti yapılması ölçütü mutlak ve kesin değildir. Adli Tıp müdürlüklerinde görev yapan hekimler için bu kılavuz genel bir tavsiye olması bağlamında önemli olsa da, somut olayda hekim daha uygun ve doğru olduğunu düşündüğü bir değerlendirmeyi bu kılavuzdaki hallere aykırı düşecek olsa da yapabilmelidir.
Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilemeyecek Yaralanmalar Nelerdir?
Basit tıbbi müdahale ile giderilemeyecek yaralanmalara aşağıdaki haller örnek gösterilebilir; ancak elbette basit tıbbi müdahale ile giderilemeyecek yaralanmalar bu durumlarla sınırlı değildir. Somut olaya göre meydana gelen yaralanmanın değerlendirmesi daha sağlıklı olarak yapılacaktır.
a) Tüm vücut alanına göre yüzey alanı yaklaşık olarak; yüz bölgesinde %5, vücudun diğer bölgelerinde %10’dan fazla olan abrazyon (sıyrık, çizik) ve kontüzyonlar (çürük, ezik) Yüz bölgesinde 5 cm, vücudun diğer bölgelerinde tek lezyon olarak 10 cm, toplam 20 cm’den büyük cilt-cilt altını ilgilendiren yaralanmalar
b) 3./4. Derece Yanıklar (%10’dan fazla)
c) Korneada perforasyon
d) Elektrik yaralanmaları
e) Diş kayıpları (implant veya süt dişleri dahil)
f) Dişlerde subluksasyon (implant dahil), tüm parsiyel diş kırıkları (mine, dentin, pulpa)
g) Burun kıkırdak ve konka lezyonu
h) Yumuşak doku seyirli, giriş deliği bulunan, tüm ateşli silah yaralanmaları
ı) Yaklaşık % 20’den fazla kan kaybına işaret eden klinik bulguların mevcut olduğu laserasyon (yara) ya da avülsiyonlar
i) Saçlı deride 100 cm² ’den az flep yaralanmaları
Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Yaralama Suçunda Nitelikli Haller Nelerdir?
İnsan yaralama suçunun;
a) Üstsoya, altsoya, eşe, boşandığı eşe veya kardeşe karşı,
b) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
e) Silahla,
f) Canavarca hisle, İşlenmesi halinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında, (f) bendi bakımından ise bir kat artırılır. Yani bu hallerde kişi, bir kimseyi basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek şekilde yaralama eylemini gerçekleştirirse suç şikayete bağlı olmayacak, resen soruşturma ve kovuşturma yapılabilecektir. Yine bu nitelikli hallerin somut olayda bulunması halinde; BTM ile giderilebilecek bir netice meydana gelmiş olsa da hakkında verilecek ceza daha fazla olacaktır. Örneğin; iki kardeş birbiriyle tartışması ile birisinin diğerine tokat atması sonucunda, bu eylem hakkında adli merciler tarafından soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı olmayacaktır. Ardından kardeşine tokat atarak kasten yaralama suçunu işlediği sebebiyle hapis cezası ile cezalandırılabilecektir.
Basit Tıbbi Müdahale İle Giderilebilecek Yaralanmalarda Tazminat Davası Açılabilir Mi?
Kişinin basit tıbbi müdahale ile giderilebilir şekilde yaralanması sonucunda kendisine karşı bu fiili gerçekleştiren kimseye karşı koşullarının bulunması ile tazminat davası açabilecektir. Tazminat davasının açılabilmesi ve olumlu sonuç alınabilmesinin şartları şunlardır;
1- Yaralama fiili hukuka aykırı olmalıdır.
2- Yaralama fiili gerçekleştiren kişi kusurlu olmalıdır.
3- Basit tıbbi müdahale ile yaralanan kişinin zararı bulunmalıdır.
4- Yaralama fiili ile meydana gelen sonuç arasında neden sonuç ilişkisi olmalıdır.
Yukarıdaki şartların somut olayda bulunması ile kişi; kendisini yaralayana karşı tazminat davası açabilecektir. Burada yaralananın zararı maddi veya manevi olabilir. Yine kişinin tazminat talebinde bulunabilmesi için kusursuz olması gerekli değildir. Fakat kişinin yaralamanın meydana gelmesindeki kusuru oranında tazminat miktarında indirim yapılacaktır.
Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Yaralama Sonucunda Ölüm Meydana Gelmesi ile Kişi Ne Kadar Ceza Alır?
Basit Tıbbi müdahale ile giderilebilecek yaralanma sonucunda mağdurun ölmesi halinde failin sorumluluğu şu şekilde belirlenecektir:
1- Fail yaralama fiilini gerçekleştirirken, olağan şartlarda öngörülebilecek sonucu dikkat ve özen eksikliği sonucunda öngörememişse; basit taksirle insan öldürme suçundan sorumlu tutulacaktır.
2- Somut olayda ölüm sonucunun failden bağımsız olarak öngörülmesi objektif olarak mümkün müdür? Eğer ölüm sonucunun failce öngörülmesi objektif olarak imkansızsa; failin ölümden dolayı herhangi bir cezai sorumluluğu olmayacaktır.
3- Fail sonucu öngörebilmesine rağmen şahsi becerileriyle, düşüncesiyle ölümün gerçekleşmeyeceği düşüncesinde ise bilinçli taksirle insan öldürme suçundan sorumlu olacaktır.
4- Fail sonucu öngörmesine rağmen olursa olsun şeklinde bir düşünce tarzına sahipse kasten insan öldürme suçundan sorumlu olacaktır.
Basit tıbbi müdahale ile giderilebilir yaralama suçunun işlenmesi neticesinde ölüm meydana gelmişse TCK m.87/4 uygulanmayacaktır.
Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Yaralanmalar ile İlgili Yargıtay Kararları
“Katılanın aşamalardaki istikrarlı anlatımları, 27/05/2009 tarihli adli rapor ve tüm dosya içeriğine göre, 27/05/2009 günü sabah 09:30-10:00 sıralarında katılan …’nın bakkal dükkanından bir ara bitişik dairede ikamette uyumakta olan oğlunu okula gitmesi için uyandırmak amacıyla bir anlığına işyerini terk ettiği, geri geldiğinde kasanın başında suça sürüklenen çocuk …’ı gördüğü, hırsızlık yaptığını anlayınca yakasından tutup müdahale ettiği, bu sırada suça sürüklenen çocuğun katılanı yere iterek basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek şekilde yaralanmasına sebebiyet verdiği, bakkal dükkanından aldığı 21 TL para ve 5 paket sigara ile olay yerinden kaçtığı, akabinde katılanın oğlu tanık … tarafından suça konu eşyalarla birlikte yakalandığının anlaşılması karşısında; eylemin sübutu halinde 5237 sayılı TCK’nın 149/1-d maddesinde düzenlenen yağma suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delilleri takdir ve tartışmanın üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek, görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, duruşmaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması, Bozmayı gerektirmiş, suça sürüklenen çocuk … müdafiinin temyiz itirazı bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, diğer yönleri incelenmeyen hükmün açıklanan nedenle isteme aykırı olarak BOZULMASINA..” (Yargıtay 22. CD., E. 2016/2464 K. 2016/9767 T. 7.6.2016)
“Sanığın, olay günü alkollü bir şekilde eve gelerek etrafa saldırmaya başladığı, yaşanan tartışmanın kavgaya dönüştüğü, sanığın, saldırgan davranışlarına dışarda da devam ettiği, babası …, kardeşleri … ve …’ya yönelik olarak, “sizi öldüreceğim, sizi sinkaf edeceğim” şeklinde hakaret ve tehditlerde bulunduğu, biraz ileride oturan kardeşi …’in evine giderek evin demir kapısının camını kırdığı, ayrıca yeğeni …’a saldırarak basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek şekilde yaralanmasına neden olduğu ve kardeşi …’e saldırarak vurduğu, böylece sanığın, kardeşe karşı basit kasten yaralama, basit kasten yaralama, mala zarar verme, zincirleme hakaret ve tehdit suçlarını işlediğinin iddia edildiği olayda, sanık, katılan ve tanık beyanları, tespit tutanağı, olay tutanağı, adli raporlar ile tüm dosya kapsamına göre, suçların sanık tarafından işlendiği sabit olmakla. bu gerekçelere dayanan mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik bulunmamıştır. 5237 sayılı TCK’nın 6/f-4. maddesine göre, saldırı ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile fiilen saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeylerin silah sayılacağı hüküm altına alınmış olmakla ve sanık tarafından katılan …’a karşı kullanılan tahta meyve kasasının da, bu anlamda silahtan sayılması gerektiği dikkate alınarak, sanığın, aynı Kanun’un 86/2, 3-a maddeleri gereğince mahkumiyetine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, basit kasten yaralama suçundan hüküm kurulmuş ve tekerrüre esas mahkumiyeti bulunan sanık hakkında, 5237 sayılı TCK’ nın 58/6. maddesi uyarınca mükerrirlere özgü infaz rejiminin uygulanmasına karar verilmemiş ise de, aleyhe temyiz olmadığından, bu hususlar bozma sebebi yapılmamıştır.” (Yargıtay 15. CD., E. 2013/28925 K. 2014/18897 T. 17.11.2014)
Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Yaralanmalar (TCK 86/2) ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Dikiş atılması basit tıbbi müdahale midir?
Somut olaya göre özel olarak değerlendirilmesi gerekmekle birlikte; kişinin vücuduna veya yüz bölgesine dikiş atılması basit tıbbi müdahale olarak değerlendirilemeyecektir.
Diş kırığı basit tıbbi müdahale ile giderilebilir yaralanma sayılır mı?
Somut olaya göre özel olarak değerlendirilmesi gerekmekle birlikte; diş kırığı basit tıbbi müdahale ile giderilebilir bir yaralanma değildir.
Kemik kırığı basit tıbbi müdahale ile giderilebilir mi?
Kişinin vücudunda kemik kırığı oluşması halinde bu durum basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek bir yaralanma olarak değerlendirilemeyecektir.
Burun kırılması basit tıbbi müdahale ile giderilebilir mi?
Mağdurun burnunun kırılması hali basit tıbbi müdahale ile giderilemez yaralanma olarak değerlendirilmelidir.
Yüzde sabit iz kalması basit tıbbi müdahale ile giderilebilir mi?
Yüzde sabit iz kalması hali basit tıbbi müdahale ile giderilebilir yaralanma olarak değerlendirilemez.
Basit tıbbi müdahale nedir?
Basit tıbbi müdahale kişinin karşılaştığı haksız fiil sonucunda vücudunda veya yüz bölgesinde meydana gelen zararın tıbbi olarak basit bir müdahale ile giderilebileceği anlamına gelir. Örneğin; mağdura tokat atılması sonucu yüzünün kızarması, şişmesi ya da kolunun çizilmesi, morarması (somut durumda özel olarak değerlendirilmelidir.) kural olarak basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek yaralanma olarak değerlendirilecektir.
Eşe basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek yaralamanın cezası nedir?
Yaralama suçunun eşe karşı işlenmesi halinde; söz konusu şikayete bağlı olmayacaktır. Ve bu halde verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır.
TCK 86/2 kapsamında beraat kararı alınabilir mi?
Kişinin basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek yaralama suçunu işlediği sebebiyle hakkında yapılan yargılama sonucunda beraat kararı alabilmesi için söz konusu yaralama fiilini gerçekleştirmemiş olduğunun anlaşılması veya gerçekleştirdiği konusunda açık, kesin ve şüpheden uzak delillerin bulunamamış olması gerekir. Dolayısıyla bu süreçte kişilerin uzman bir ceza avukatı ile beraber hareket etmelerini öneriyorum.
TCK 86/2 maddesinde ceza nedir?
Türk Ceza Kanununun 86/2 hükmü gereğince; “Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbî müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.” denmektedir.
Btm ile giderilemez yaralanmaların cezası Nedir?
Somut vakıada meydana gelen yaralanmanın tıbbi kuruluşlarca Btm (Basit Tıbbi Müdahale) ile giderilemeyeceği belirtilmişse; bu halde kişi öncelikle 86/1’e göre (bir yıl ile üç yıl arasında bir ceza öngörülmüştür.) sorumlu olacak, daha sonra ise yaralama fiilinin işleniş biçimi, kime karşı işlendiği ve mağdurda meydana gelen zarar da dikkate alınarak bu ceza katlanarak artabilecektir.
Av. Oktay Altunkaya
[1] Adli Tıp Kurumunun “Türk Ceza Kanununda Tanımlanan Yaralama Suçlarının Adli̇ Tıp Açısından Değerlendi̇ri̇lmesi̇” – Haziran 2013 – https://www.atk.gov.tr/tckyaralama24-11-15.pdf
