Tedbir Nafakası Nedir?
Tedbir Nafakası, eşlerin boşanmak istemeleri ya da ayrı yaşamaları halinde; eşlerden birinin çalışmaması, kendisinin veya müşterek çocukların geçimini, bakımını, ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olması ya da somut olay özelinde boşanma veya ayrılık sebebiyle tarafların olağan yaşamlarında meydana gelecek olan olumsuz yöndeki değişiklikler sebebiyle diğer eşten talep edilen nafaka türüdür.
Taraflar ayrı yaşasa veya boşanma sürecinde bile olsalar, hala evlidir. Dolayısıyla evlilik kurumunun eşlere yüklediği yükümlülükler sonucunda eşler birbirlerine ve varsa müşterek çocuklarına karşı iyi bir eş, baba veya anne olarak aile hukuku esasları içerisinde dürüstlük kuralına uygun bir şekilde davranmalıdırlar.
Ayrılık Halinde Tedbir Nafakası Talep Edilebilir Mi?
Uygulamada tedbir nafakası genelde boşanma davası sürecinde talep edilse de; ayrılık davasında veya eşler hiçbir dava bulunmaksızın ayrı yaşamaları söz konusuysa da talep edilebilir. Ancak ayrılık, ayrı yaşama nedeniyle tedbir nafakası talep edilebilmesi için ayrılık haklı bir nedene dayanmalıdır. Örneğin; haklı neden olmaksızın 6 aydır eşinin eve gelmemesi, eşi kendisini eve almadığı için ayrı yaşaması, eşi kendisini aldattığı için ayrılmaları gibi hallerde tedbir nafakası talep edilebilir. Fakat belirttiğim üzere somut olay içeriği hukuki olarak değerlendirildikten sonra eş ayrılma konusunda haklı bir gerekçeye sahipse diğer eşten tedbir nafakası isteyebilecektir.
Tedbir Nafakası Nasıl Talep Edilir?
Boşanma davası veya ayrılık davası sürecinde eş mahkemeden şahsi, ekonomik, sosyal nedenlerini (müşterek çocuk varsa ve çocuğun bakımını üstlenen eş kendisi ve çocuk için tedbir nafakası talep ediyorsa bu husus mutlaka belirtilmelidir.) ayrıntılı olarak dilekçe ile veya duruşmada sözlü olarak açıklamalıdır.
Talep eden eş çalışmıyorsa çalışmadığını gösterir Sgk dökümanı, çalışıyorsa diğer eşten az kazandığını gösterir belge, kirada oturuyorsa kira sözleşmesi, elektrik, doğalgaz, su vs. fatura örnekleri, müşterek çocuk varsa; çocuğun bakım, eğitim gibi masraflarını gösteren bilgi, belgeler, şahsi başka nedenler varsa (örneğin eş veya çocuğun hastalığının bulunması) bunlarda eklenerek somut bir şekilde mahkemeye sunulmalıdır.
Ancak boşanma veya ayrılık davası açılmaksızın eşlerin ayrı yaşamaları halinde tedbir nafakası almak isteniyorsa; talep eden eşin haklı bir nedenden dolayı ayrıldığını ispatlayarak ilgili mahkemeden talepte bulunmalıdır. Burada haklı bir neden; diğer eşin kendisini darp etmesi, saygısızca davranması (örneğin sürekli küfür etmesi), aldatması, dürüst bir yaşam sürmemesi gibi haller olabilir.
Tedbir Nafakası Hangi Mahkemeden Talep Edilir? Görevli Mahkeme Neresidir?
Tedbir nafakası ile ilgili görevli mahkeme Aile mahkemeleridir. Eğer kişinin yaşadığı yer sınırları içerisinde Aile mahkemesi yoksa; Asliye Hukuk Mahkemelerine başvuru yapılmalıdır. Taraflar arasında açılmış bir boşanma veya ayrılık davası varsa ilgili eş davanın görüldüğü mahkemeden tedbir nafakası talebinde bulunabilir.
Tedbir Nafakasında Yetkili Mahkeme Neresidir?
Tedbir nafakasında yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesidir. Bu anlamda tedbir nafakası talep etmek isteyen eş davanın açılacağı süreçte kendisinin veya eşinin yerleşim yeri Aile mahkemesinde dava açmalıdır. İlgili yerleşim yerinde Aile mahkemesi yoksa Asliye hukuk mahkemesine başvurulmalıdır.
Tedbir Nafakası Miktarı Nasıl Belirlenir?
Tedbir nafakası ile ilgili en çok sorulan sorulardan birisi de “Ne kadar tedbir nafakasına hükmedilir?” sorusudur. Bu sorunun cevabı somut durum özeline göre değişecektir. Örneğin; ev hanımı olan ve müşterek çocukları olmayan bir eşin, memur eşinden tedbir nafakası talep etmesi halinde hükmedilebilecek nafaka miktarı ile yine aynı örnekte eşlerin iki tane çocuklarının olması, memur eşin fazlaca borçlarının olması veya başkaca şahsi sebeplerin olup olmamasına göre bu miktar değişecektir.
Bir başka örnek vermem gerekirse; tacir olup aylık 100.000 TL geliri olan bir eş ile özel sektörde asgari ücretle çalışan eşin, diğer koşulların benzer olduğu varsayımı ile, ödeyeceği tedbir nafakası tutarı aynı olmayacaktır.
Çalışan Eş Tedbir Nafakası Talep Edebilir Mi?
Mahkemece tedbir nafakasına hükmedilirken ilgili eşin çalışması göz önünde bulundurulur. Ancak tek başına eşin çalışması tedbir nafakasına hükmedilmesinde etkileyici bir unsur değildir. Dolayısıyla çalışan eşte tedbir nafakası talep edebilir. Burada eşin çalışmasından çok ne kadar gelir elde ettiği önemlidir. Örneğin; eş memursa ve müşterek çocuğun bakımını kendisi sağlıyorsa, diğer eşinde tacir olduğunu düşünelim (memur olan eşten daha fazla kazandığını varsayıyoruz), memur olan eş diğer eşten kendisi ve çocukları için tedbir nafakası talep edebilecektir.
Kusurlu Eş Tedbir Nafakası Talep Edebilir Mi?
Kusur, boşanma davasında yargılama sonucunda delillerin tartışılması ve değerlendirilmesiyle belirlenecektir. Bu nedenle dava sürecinde hangi eşin kusurlu olduğu bilinemeyecektir. Tarafların ve müşterek çocukların boşanma davası sürecinde mağdur olmamaları amacıyla dava sürecinde eşlerin kusurluluğu tam olarak belirlenemeden bir nafakaya hükmedilebilecektir.
Dolayısıyla kusurlu olan eşe tedbir nafakasına hükmedilmemesi gibi bir durum yoktur. Örneğin; eşine karşı sevgi, saygı ve özen yükümlülüğünü ihmal eden tarafın boşanma davası aşamasında geçim sıkıntısı yaşayacağının öngörülmesi halinde mahkemece tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Bu konuyla ilgili belirtmek istediğim son bir durum; dürüstlük kuralı ve hakkaniyet gereğince kusurlu olduğu açıkça belli olan eşe bazı hallerde tedbir nafakasına hükmedilmeyebilir. Örneğin; eşinin hayatına kast ettiği veya aldattığı anlaşılan eşin somut davada tedbir nafakası alması hakkaniyet ilkesine aykırılık teşkil edeceği kanaati oluşursa mahkeme nafakaya hükmetmeyebilir. Fakat bu husus istisna bir hal olup, yani her aldatan veya hayatına kast eden eş için uygulanması gereken bir kural olmayıp, somut olay bağlamında değerlendirilmelidir.
İşsiz Olan Eşin Tedbir Nafakası Ödemesine Hükmedilebilir Mi?
Çalışmayan yani işsiz olan eşinde tedbir nafakası ödemesine karar verilebilir. Burada çalışmayan eşin sebebi yani gerekçesi değerlendirilmelidir. Kişi çalışma imkanı, gücü varken iradesi ile çalışmıyorsa bu halde mahkemece eşin tedbir nafakası ödemesine karar verilmesinde bir hukuksuzluk yoktur.
Eşin işsiz olması tedbir nafakası ödemesi kararı verilmesine engel değildir. Çünkü eşlerin evlilik kurumunun önemi, sorumluluğu ve gerektiğinde özveri gerekliliği de göz önünde bulundurulduğunda çalışmayan eşinde nafaka ödemesine hükmedilebilir.
Fakat çalışmayan eş; ağır bir hastalığı veya özel bir sebebinden kaynaklı olarak çalışmıyorsa bu durumda da mahkeme kişinin bu gerekçesini dikkate alarak diğer eşin tedbir nafakası talebini olumsuz yanıtlayabilmelidir.
Tedbir Nafakası Ne Zaman Bağlanır?
Türk Medeni Kanunun 169. maddesinde; “Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.” denmektedir. Buna göre mahkeme tedbir nafakasına eş başvurmadan kendiliğinden karar verebilecektir.
Ancak mahkemenin kendiliğinden bir karar vermemesi halinde ilgili eşin tedbir nafakası talebini mahkemeye sunması gerekir. Mahkemece bu talep incelenecek ve bir karar verilecektir. Tedbir nafakasının yasal şartlarını da göz önüne alırsak; mahkeme tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını araştıracak, müşterek çocuk varsa bu konuda bir görüşe varacak ve diğer şahsi nedenleri de dikkate alarak bir karar verecektir. Uygulamada bu süre somut duruma göre değişkenlik göstermektedir. Bazı dosyalarda dava açılır açılmaz tedbir nafakasına hükmedildiği görülürken bazı dosyalarda 6-12 ay sonra tedbir nafakasına hükmedilebildiği görülmektedir.
Tedbir Nafakası Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Tedbir nafakası talep etmek isteyen eş yukarıda belirttiğim şartlar oluşuyorsa boşanma veya ayrılık davası açılmaksızın herhangi bir tarihte; boşanma veya ayrılık davası açılmışsa davanın kesinleşmesine kadar herhangi bir aşamada talep edilebilir.
Eşim Tedbir Nafakası Ödemiyor. Maaşına, Banka Hesaplarına, Taşınmazına Haciz Koyabilir Miyiz?
Mahkemenin tarafınıza tedbir nafakası ödenmesine rağmen eşiniz bu nafakayı süresi içerisinde ödemiyorsa; kendisine icra takibi yapabilir, maaşına, bankadaki parasına, taşınmazına, aracına vs. haciz koydurabilirsiniz. Ayrıca eşiniz hakkında tedbir nafakası ödemediği gerekçesiyle icra ceza mahkemelerine şikayette bulunabilirsiniz. Bu şikayet sonucunda nafakayı ödemeyen eşin üç aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılması mümkündür. Eşin tedbir nafakasını ödememesi sebebiyle hapis cezası alması sonrasında; eş eğer tedbir nafakasını öderse cezası sona erer ve serbest bırakılır.
Ergin Olan Çocuğa Tedbir Nafakası Bağlanır Mı?
Tedbir nafakası on sekiz yaşından küçük olan çocuklar için karar verilebilir. Çocuğun eğitiminin devam etmesi halinde eğitimin sonuna kadarda, dava devam ettiği müddetçe, talep edilebilir. Ancak kural olarak on sekiz yaşını dolduran çocuk için tedbir nafakası talep edilemez. Bu halde eş sadece şartlarının oluşmasıyla kendisi için talep edebilir.
Tedbir Nafakası Ne Kadar Süre İle Bağlanır?
Tedbir nafakası kural olarak dava tarihinden itibaren hükmedilebilir ve boşanma davasının kesinleşmesine kadar devam edebilir. Boşanma kararı kesinleşince tedbir nafakası kendiliğinden sona erer. Eş ve varsa müşterek çocuklar dava sürecinde talep etmişse ve koşulları da oluşmuşsa; boşanma kararı kesinleştikten sonra da yoksulluk ve iştirak nafakası olarak nafaka almaya devam edebilirler.
Tedbir Nafakası Miktarı Az Olarak Belirlendi. Ne Yapmalıyım?
Mahkemenin hükmettiği tedbir nafakası miktarının az olduğu düşünülüyorsa bu konuda tedbir nafakası miktarının artırımı talebinde bulunulabilir. Tabi bu talepte bulunurken kişi nafaka miktarının artırılması için somut nedenlerini ayrıntılı bir şekilde yazıp, elindeki bilgi ve belgelerle de destekleyerek başvuruda bulunmalıdır. Örneğin; mahkeme eşe ve çocuklara toplamda 500 TL tedbir nafakasına hükmetmişse ve sadece çocukların bakım masrafları bu tutarın üzerinde ise ilgili eş bu konuyu açık ve ayrıntılı bir şekilde beyan ederek mahkemeye iletmelidir.
Tedbir Nafakası Miktarı Çok Fazla Belirlendi. İtiraz Edebilir Miyim?
Evet. Mahkemenin hükmettiği tedbir nafakası miktarının fazla olduğu kanaatinde olan eş mahkemeye tedbir nafakası miktarının azlatılması talebiyle mahkemeye başvuru yapabilir. Somut halde tedbir nafakası sebebiyle ilgili iş kendisi ekonomik olarak zor duruma düşebilir ya da tedbir nafakası bağlanan eş haksız yere fazla nafaka talebinde bulunmuş olabilir. Dolayısıyla ilgili eş öncelikle nafaka miktarının miktarının fazla olduğuna ilişkin şahsi görüşlerini açıklamalı, mümkünse bir avukattan hukuki danışmanlık almasını öneriyorum, daha sonra elindeki delillerle beraber mahkemeye dilekçesini sunmalıdır.
Yüksek Enflasyon Sebebiyle İleride Tedbir Nafakası Miktarında Artış İsteyebilir Miyim?
Tedbir nafakası eğer ayrılık yada boşanma davası açılmadan talep edilmişse ve karara bağlanmışsa; kişi nafaka talebi sürecinde bu hususu mahkemeye iletmelidir. Eşin talebi üzerine mahkemece kararda tedbir nafakası tutarının her yıl belirli oranlarla artırılacağı belirtilir. Ancak eğer nafaka talebi sürecinde enflasyona yönelik olarak ilerleyen yıllarda bir artış yapılması talebinde bulunmamışsa ve kararda da bu hususa yer verilmemişse; eş ayrıca nafaka artırım davası açarak bu istemini ileri sürebilir.
Ancak söz konusu nafaka boşanma veya ayrılık davası sırasında talep ediliyorsa; zaten tedbir nafakası davanın kesinleşme tarihine kadar bağlanabileceğinden, bu sürenin ortalama 1-5 yıl arasında süreceği de dikkate alınarak, nafakanın enflasyon sebebiyle artırımı gereksinimi oluşmayabilecektir. Ancak kişinin böyle bir talebinin bulunması halinde dava sürecinde mahkemeye durumu iletmelidir.
Tedbir Nafakası Nasıl Kaldırılır?
Tedbir nafakası olağan şartlarda boşanma kararının kesinleşmesi anına kadar bağlanabilir. Ancak mahkeme aşamasında kişi nafakanın kaldırılması talebinde bulunabilir. Burada başvuran eşin bazı nedenlere dayanması bu iddialarını gerekçelendirmesi gerekir. Örneğin; eş tedbir nafakası bağlanan tarihte işsiz ise ancak daha sonradan işe girmişse ve aynı gelire sahiplerse bu sebeple tedbir nafakasının kaldırılmasının kaldırılması gerektiğini ileri sürebilir.
Ya da eş dava sürecinde başka birisi ile birlikte yaşamaya başladıysa ve eşten tedbir nafakası alması hakkaniyete aykırılık içeriyorsa tedbir nafakasının kaldırılması talebiyle başvuruda bulunulabilir.
Erkek Eş Tedbir Nafakası Talep Edebilir Mi?
Tedbir nafakası bağlanmasında cinsiyet ayrımı yoktur. Dolayısıyla uygulamada her ne kadar kadınların nafaka talep ettiği görülsede somut olayda erkeğinde tedbir nafakası talep etmesinde hiçbir sakınca yoktur. Bir örnek vermemiz gerekirse; kadın olan eş mimar ve aylık kazancı 20.000 TL olsun. Erkek ise asgari ücretle çalışıyorsa bu halde mahkeme erkeğin boşanma davası nedeniyle olağan yaşamında meydana gelebilecek olumsuz değişiklikler sebebiyle tedbir nafakasına hükmedebilecektir.
Eşimle Aynı Miktarda Para Kazanıyoruz. Tedbir Nafakası Talep Edebilir Miyim?
Eşlerin gelir düzeyi hemen hemen aynı ise yani benzer düzeyde para kazanıyorlarsa bu durumda eşler birbirinden tedbir nafakası talep edemezler. Ancak aralarındaki gelir farkı belirginse tedbir nafakası talep edilmesine engel teşkil etmez. Burada belirtmemiz gereken bir husus; eşlerin gelir seviyelerinin aynı olması müşterek çocukları içinde tedbir nafakası talep edemeyecekleri anlamına gelmez. Müşterek çocuk taraflardan birinin yanında kalıyorsa diğer eş çocuğun bakımı, gelişimi vs. için nafaka ödemesi istenebilir.
Eşim Beni Aldattı. Bu Nedenle Boşanma Davası Açtım. Dava Sürecinde Benden Tedbir Nafakası Talep Edebilir Mi?
Eşini aldattığı gerekçesiyle boşanma davası açılması ve aldatan eşin tedbir nafakası talep etmesi halinde mahkemece bu istemin kabulü mümkündür. Yani eşini aldattığı ileri sürülen eşte tedbir nafakası isteyebilir. Fakat yukarıda da bahsettiğim üzere somut dava özelinde hakkaniyete açıkça aykırılık oluşturan bir husus açıkça bellidir. Bu durumda mahkemece tedbir nafakası reddedilebilir.
Tedbir Nafakasını Ne Zaman Ödemeliyim?
Tedbir nafakası mahkemece çoğu defa dava tarihinden itibaren hükmedilmektedir. Bu sebeple dava tarihi itibariyle kişi tedbir nafakasını ödemelidir. Burada dava tarihi 1 Ocak ise, ilgili eş her ayın birinde bu nafaka miktarını ödemelidir. Fakat tedbir nafakasına davanın herhangi bir aşamasında da karar verilmesi mümkündür. Örneğin; dava aşamasında eşlerden biri işten çıkarılmış ve maddi açıdan sıkıntı yaşamaya başlamışsa mahkemeden talebi ile tedbir nafakası bağlanmasını isteyebilir.
Tedbir Nafakasını Kime, Nereye Ödemeliyim?
tedbir nafakası ödeme yükümlüsü olan eşin söz konusu nafakayı nereye ödemesi gerektiği de bu konuda sıklıkla sorulan bir sorudur. Eğer eşin tedbir nafakası ödememesi sebebiyle veya doğrudan başlatılmış bir icra takibi yoksa; nafaka bağlanan banka hesabına gönderebilir. Elden teslim etmesi halinde ise mutlaka “nafakayı elden teslim ettiğine dair” bir beyanı alınmalıdır.
ancak başlatılmış bir icra takibi varsa bu durumda ilgili eş tedbir nafakasını icra dairesine ödemelidir. İlgili icra dairesine tedbir nafakası ödemek için geldiğini belirtmesi halinde kendisine verilen İcra dairesi banka hesabına ödemeyi yapabilir.
Boşanma Davası Açılınca Hakim Hemen Tedbir Nafakasına Hükmeder Mi?
Boşanma davası açılınca mahkeme hemen tedbir nafakasına hükmedebileceği gibi davanın ilerleyen aşamalarında da nafaka bağlanmasına hükmedebilir. Bu konu tamamen somut davaya, tarafların sosyo-ekonomik durumlarına, müşterek çocuk olup olmamasına ve hakimin tedbir nafakasına ilişkin hukuki bakış açısıyla ilgilidir.
Örneğin; tedbir nafakası talep eden eşin dava sürecinde kendisine bir nafaka bağlanmadığı takdirde ekonomik olarak sıkıntılar yaşayacağı açıkça belli ise ve hakimde bu kanaatte ise davanın başında tedbir nafakasına hükmedebilecektir. Ancak davada tarafların ekonomik ve sosyal durumları birbirine yakınsa ve hakim tedbir nafakasına hükmetmekte kararsızsa bu süreç biraz daha uzayabilecektir.
Boşanma Davası Aşamasında Müşterek Çocuklarımıza Ben Bakıyorum. Çocuklarım İçin de Nafaka Talep Edebilir Miyim?
Tedbir nafakası ailenin dava veya ayrılık sürecinde sıkıntı yaşamaması amacıyla öngörülmüştür. Dolayısıyla şartlarının oluşması ile eşin, varsa müşterek çocukların ayrı ayrı tedbir nafakası talep etme hakları vardır. Dolayısıyla eğer dava sürecinde de müşterek çocukların yanında kaldığı eşe; diğer eşinde yardım etme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bir başka deyişle eş kendisi için ve müşterek çocuklar içinde ayrı ayrı diğer eşten tedbir nafakası talep edebilir.
Neden Tedbir Nafakası Ödemek Zorundayım?
Uygulamada en çok sorulan sorulardan birisi de “neden tedbir nafakası ödemek zorundayım?” sorusudur. Evlilik kurumu içerisinde eşlerin birbirlerine, müşterek çocuklarına, ailelerine hatta aile müessesesi itibariyle toplumdaki diğer bireylere karşı da sorumlulukları bulunmaktadır. Dolayısıyla eşler ayrılık ve boşanma aşamasında da bu kutsal kurumun ilkelerine uygun şekilde davranmalıdır.
Boşanma veya ayrılık sürecinde eşlerden birisinin ekonomik olarak imkanları daha kötü veya geçim sıkıntısı yaşayacak durumda olması halinde diğer eşin (boşanma aşamasında olsa dahi) bu duruma kayıtsız kalması dürüstlük kuralına uygun düşmeyecektir.
Yine, tarafların müşterek çocuklarının bulunması durumunda eşlerin her ikisinin de çocuklara karşı bakım, gözetim, koruma vs. yükümlülükleri bulunmaktadır. Dolayısıyla her eş bu yükümlülüklerini gereği gibi yerine getirmelidir. Çocuklar bir eşin yanında kalıyorsa diğer eşin hiçbir yükümlülüğünün bulunmadığı anlamına gelmez. Diğer eşte bu konuda maddi ve manevi olarak elinden geleni yapmalıdır.
Av. Oktay Altunkaya
