Vefat Eden Kişinin Eşi Mirastan Ne Kadar Pay Alır?
Sağ kalan eş, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 499. maddesi gereğince yasal mirasçılardandır. Eşlerden birinin vefatı halinde; mirasçılığa engel bir durumu olmamak kaydıyla (mirastan yoksunluk, mirastan çıkarma, mirastan feragat vs.), sağ kalan eş, somut durumda ilgili zümre ile birlikte mirasçı olacaktır.
Sağ kalan eşin mirastan ne kadar pay alacağı somut durumda hangi zümre ile birlikte mirasçı olacağına göre değişkenlik gösterecektir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu kapsamında mirasçılık zümre sistemi esas alınarak belirlenmiştir. Buna göre; miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları) birinci zümreyi, miras bırakanın anne-babası ve altsoyu (miras bırakanın kardeşleri, kardeşlerin çocukları, torunları) ikinci zümreyi, miras bırakanın dede-ninesi ile altsoyu (teyze, dayı, amca, hala, kuzen, yeğen vs.) üçüncü zümreyi oluşturmaktadır.
Hayatın olağan akışı içerisinde karşılaşılabilecek ihtimaller dahilinde incelememiz gerekirse;
Sağ Kalan Eşin Birinci Zümre (Çocuklar, Torunlar) ile Birlikte Mirasçı Olması Halinde Miras Payı
Sağ kalan eşin miras bırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olması halinde miras payı ¼’tür. Bir başka deyişle eşin ölümü halinde geride çocukları ile eşi bulunuyorsa mirasın dörtte üçü çocukların, dörtte biri ise sağ kalan eşe ait olacaktır.
Bir örnek üzerinden somutlaştırarak: Ahmet’in bir oğlu ile eşinin olduğunu, Ahmet vefat ettiğinde de bankada 200.000 TL parası bulunduğunu varsayalım. Bu halde sağ kalan eş Ahmet’in birinci zümre mirasçısı olan oğlu ile birlikte mirasçı olacaktır. TMK m.499 uyarınca bankadaki paranın 50.000 TL’si sağ kalan eşe, geriye kalanı ise çocuğa ait olacaktır.
Sağ Kalan Eşin İkinci Zümre ile Birlikte Mirasçı Olması Halinde Miras Payı
Vefat eden eşin çocuk, torun vs. altsoyu yoksa; sağ kalan eş, vefat aden eşin anne-babası ve onların altsoyu (vefat eden eşin kardeşleri, yeğenler vs.) ile birlikte mirasçı olacaktır. Sağ kalan eşin ikinci zümre ile birlikteki mirasçılığında miras payı ½’dir.
Örneğin; Ahmet’in ölüm tarihi itibariyle bir adet arsa niteliğinde taşınmazı olduğunu ve altsoyunun olmadığını varsayalım. Bu durumda sağ kalan eş, miras bırakan eşin anne-babası ve onların altsoyu ile birlikte mirasçı olacaktır. Vefat eden eşten miras kalan arsada ise sağ kalan eşin ½ hissesi olacaktır.
Sağ Kalan Eşin Üçüncü Zümre ile Birlikte Mirasçı Olması Halinde Miras Payı
Muris eşin altsoyu, anne-babası, kardeşi vs. birinci ve ikinci zümre mirasçılardan kimsenin bulunmaması halinde sağ kalan eş; üçüncü zümre mirasçıları olan dede-nine ve onların altsoyu (amca, dayı, hala, teyze, kuzen vs.) ile birlikte mirasçı olacaktır. Bu halde sağ kalan eşin net terekedeki miras payı ¾’tür. Belirtelim ki uygulamada sağ kalan eşin üçüncü zümre ile birlikte mirasçı olması az rastlanılan bir durumdur.
Sağ Kalan Eşin Tek Başına Mirasçı Olması
Sağ kalan eş zümre mirasçılarından değildir. Ancak kanun koyucu aile içerisindeki önemini dikkate alarak; sağ kalan eşin kanuni mirasçılar arasında göstermiştir.
Vefat eden eşin birinci, ikinci ve üçüncü zümreden herhangi bir mirasçısı olmaması halinde TMK m.499 gereğince mirasın tamamı sağ kalan eşe ait olacaktır.
Boşanan Eş Mirasçı Olabilir Mi?
TMK m. 181 gereğince boşanan eşler birbirinin yasal mirasçısı değildir. Eşler hakkında verilen boşanma kararının kesinleşmesi ile; birbirinin yasal mirasçısı olma durumu ortadan kalkar. Ancak açıkça belirtmek suretiyle, ölüme bağlı tasarruflarla, boşanılan eşin atanmış mirasçı ya da vasiyet alacaklısı olduğu belirtilebilir.
Sağ Kalan Eşin Mal Rejiminden Kaynaklanan Alacağı
Eşler birbirinin yasal mirasçısı olmasının yanında evliliğin ölüm, boşanma vs. nedenlerle sona ermesi halinde mal rejiminden kaynaklanan hakları da mevcuttur. Somut durum özelinde sağ kalan eşin katılma, değer artış payı ve katkı payı alacağı olabilecektir.
Örneğin; yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanan bir evlilikte, eşlerden birinin 01.08.2021 tarihinde bir konut satın aldığını varsayalım. Konutu satın alan eş altı ay sonra ölmüştür. Buna göre ölüm sebebiyle eşler arasındaki mal rejimi sona ermiştir. Sağ kalan eşin, yasal miras payının haricinde, mal rejiminden kaynaklanan ½ katılma alacağı bulunmaktadır. Dolayısıyla sağ kalan eş öncelikle mal rejiminden kaynaklanan ½ oranındaki katılma alacağını, daha sonra ise somut durum özelinde miras payını talep etmelidir.
Av. Oktay Altunkaya
