Anlaşmalı Boşanma Nedir?
Anlaşmalı boşanma, eşlerin özgür iradeleriyle ve tüm hususlarda anlaşarak aralarındaki evlilik ilişkisine son vermeleridir. Anlaşmalı boşanma davasında, eşler evlilik ilişkisi kapsamındaki tüm konularda (boşanma, velayet, nafaka, tazminat, kişisel ilişki, mal paylaşımı vs.) ortak bir sonuca ulaşarak dava dilekçesi ve anlaşma protokolüyle mahkemeye başvururlar.
Anlaşmalı boşanmanın şartları nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’na göre eşlerin anlaşmalı olarak boşanabilmeleri için belirli şartların mevcut olması gerekmektedir. Söz konusu şartlar şunlardır:
- Eşler arasındaki evliliğin en az bir yıl sürmüş olması,
- Eşlerin anlaşmalı boşanmak için birlikte mahkemeye başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi,
- Hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi,
- Hâkimin boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması gerekmektedir.
Altı ay önce evlendik, anlaşmalı olarak boşanabilir miyiz?
Hayır, bir yıldan kısa süren evliliklerin anlaşmalı olarak sona erdirilmesi mümkün değildir. Bir yıldan kısa süren evliliklerini sona erdirmek isteyen eşlerin anlaşmalı boşanma davası açması durumunda, mahkemece yasal şartlar sağlanmadığı gerekçesiyle davaları reddedilecektir.
Eşler bu halde ancak çekişmeli olarak boşanma davası açabileceklerdir.
Anlaşmalı boşanmada hakim bize boşanmak istememizin sebebini soracak mı?
Hayır. Anlaşmalı boşanma davasında hakimin taraflara boşanmak istemelerinin gerekçesini sorma yetkisi ve hakkı yoktur. Bu sebeple anlaşmalı boşanmada hakim taraflara neden boşanmak istediklerini sormayacaktır. Ancak hâkimin eşleri bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve eşlerin boşanmasının malî sonuçları ile çocuklarının durumu hususunda taraflarca düzenlenen ve kabul edilen protokolü uygun bulması gerekmektedir.
Anlaşmalı boşanma davalarında görevli mahkeme neresidir?
Anlaşmalı boşanma davalarına bakmakla görevli mahkemeler, Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde boşanma davalarına Asliye Hukuk Mahkemeleri bakmakla görevlidir.
Anlaşmalı boşanma davalarında yetkili mahkeme neresidir?
Eşler ortak kararları sonucunda anlaştıkları, tarafların ikisine de uygun olan herhangi bir yerdeki aile mahkemesinde anlaşmalı boşanma davası açabilirler. Örneğin: Ankara’da ikamet eden bir çiftin, ortak karar vermeleri sonucunda Eskişehir Aile Mahkemelerinde anlaşmalı boşanma davası açması mümkündür.
Anlaşmalı boşanma davasını eşimle birlikte mi açmalıyız, yoksa sadece benim anlaşmalı olarak boşanmak için mahkemeye başvurmam yeterli mi?
Eşlerin anlaşmalı boşanma davasını birlikte açma zorunlulukları bulunmamaktadır. Eşler mahkemeye anlaşmalı olarak boşanmak için birlikte başvurabilecekleri gibi, bir eşin anlaşmalı boşanma davası açmasının ardından diğer eşin bu davayı kabul etmesi de mümkündür.
Anlaşmalı boşanma davası nasıl açılır?
Eşler birlikte veya sadece biri, iki nüsha anlaşmalı boşanma dava dilekçesi, boşanma protokolü ile kimlik fotokopilerini de ekleyerek Adliye içerisinde bulunan hukuk tevzii bürosuna başvurmalıdırlar.
Anlaşmalı boşanma davasında mahkeme masrafı ne kadar tutar?
Davacı, anlaşmalı boşanma davasının harç ve giderlerini, davayı açarken peşin olarak yatırmak zorundadır. Davayı açarken harç ve giderlerin ödenmemesi halinde dava görülmez. İlgili hâkim tarafından taraflara dava harç ve giderlerinin ödenmesi için süre verilir. Bu süre sonunda da eşler tarafından gerekli harç ve giderlerin ödenmemesi durumunda anlaşmalı boşanma davası açılmamış sayılır. Her yıl harç ve gider miktarları değişmekle birlikte, anlaşmalı boşanma davası açarken taraflara 2021 yılı itibariyle asgari olarak 400-500 TL bir maliyeti olmaktadır.
Anlaşmalı boşanma davası ne kadar sürer?
Anlaşmalı boşanma davaları genel olarak tek duruşmada sonuçlanır. Bu süreç ve kararın kesinleşmesi ortalama 1-2 ay sürmektedir.
Anlaşmalı boşanmada duruşmaya katılmazsam ne olur?
Hâkimin tarafların boşanma iradelerini özgürce açıkladığına kanaat getirmesi için eşleri bizzat dinlemesi gerekir. Bu bağlamda anlaşmalı boşanma davasında tarafların her ikisi de duruşmaya katılmak zorundadır. Eşlerden birinin duruşmada bulunmaması halinde hâkimin anlaşmalı boşanmaya karar vermesi mümkün değildir.
Anlaşmalı olarak boşanabilmek için eşimle her konuda anlaşmak zorunda mıyım?
Evet. Eşlerin anlaşmalı olarak boşanabilmeleri için evlilik ilişkisi içerisindeki tüm konularda (velayet, nafaka, maddi-manevi tazminat, mal paylaşımı vs.) mutabık olmaları gerekmektedir. Aksi halde anlaşmalı boşanma kararı verilemeyecek, dava çekişmeli boşanma davasına dönüşecektir.
Anlaşmalı boşanma protokolü nedir?
Anlaşmalı boşanma protokolü; eşlerin boşanmaya ve boşanmanın sonuçları ile ilgili konuların (nafaka, tazminat, velayet, kişisel ilişki, mal paylaşımı vs) mahkemeye sunulmak üzere düzenlendiği anlaşma metnidir. Hâkim boşanma protokolündeki boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması gerekir. Bu bağlamda hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Aksi halde dava çekişmeli boşanma davasına dönüşmesi gündeme gelecektir.
Boşandıktan sonra kimliğimi ne zaman değiştirebilirim?
Boşanma kararı kesinleştikten sonra, ilgili mahkemece tarafların bağlı bulundukları nüfus müdürlüğüne müzekkere yazılır. Ardından Nüfus Müdürlüğü tarafların nüfus kayıtlarına boşanma durumunu işleyecektir. Bu süre değişebilmekle birlikte ortalama 7-10 günlük bir süreçtir. Daha sonra Nüfus Müdürlüğüne giderek kimliğinizi değiştirebilirsiniz.
Anlaşmalı Boşanmaya İlişkin Yargıtay Kararları
“Tarafların irade beyanları esas alınarak boşanmalarına karar verilebilmesi için, diğer şartların yanında boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda tam olarak anlaşmış olmaları, hakimin de taraflarca kabul edilen düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Tazminat haklarının saklı tutulması, bu husustaki ihtilafın devam ettiğini ve bu ihtilafın çözümünün ileriye bırakıldığını gösterir. Başka bir ifade ile “tazminat hakları saklı tutulmak” suretiyle anlaşmalı boşanma kararı verilemez. Bu husus nazara alınmadan “tazminat haklarının saklı tutulması” suretiyle Türk Medeni Kanununun 166/3 maddesi gereğince boşanma kararı verilmesi doğru bulunmamıştır. Taraflar boşanmanın mali sonuçları üzerinde anlaşamadıklarına göre, gösterdikleri deliller toplanarak davanın Türk Medeni Kanununun 166/1-2 maddesi çerçevesinde değerlendirilip, hasıl olacak neticesine göre karar verilmesi gerekirken, bu yön nazara alınmadan hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, BOZMAYI gerektirmiştir.” (Yargıtay 2. HD., E. 2014/16344 K. 2015/269 T. 13.1.2015)
“Taraflar Türk Medeni Kanunu’nun 166/3. maddesi uyarınca boşanmışlar, hüküm davalı kadın tarafından temyiz edilmiştir. Anlaşmalı boşanma yönünde oluşan karar kesinleşinceye kadar eşlerin bu yöndeki diğer bir ifadeyle gerek boşanmanın mali sonuçları, gerekse çocukların durumu hususunda kabul edilen düzenlemeleri kapsayan irade beyanından dönmesini engelleyici yasal bir hüküm bulunmamaktadır. Bu halde anlaşmalı boşanma davasını “Çekişmeli boşanma (TMK m 166/1-2)” olarak görülmesi gerekir. Açıklanan sebeple mahkemece taraflara iddia ve savunmalarının dayanağı bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini içeren beyan ile iddia ve savunmanın dayanağı olarak ileri sürülen her bir vakıanın ispatını sağlayacak delillerini sunmak ve dilekçelerin karşılıklı verilmesini sağlamak üzere süre verilip ön inceleme yapılarak tahkikata geçildikten sonra usulüne uygun şeklide gösterilen deliller toplanarak gerçekleşecek sonucu uyarınca karar verilmek üzere hükmün BOZULMASINA karar vermek gerekmiştir.“ (Yargıtay 2. HD., E. 2020/4096 K. 2020/5051 T. 22.10.2020)
Av. Oktay Altunkaya
