Vasiyetname, ölüme bağlı bir tasarruftur. Vasiyetname ile vasiyet eden ölümünden sonra yapılmasını veya yapılmamasını istediklerini düzenler. Vasiyetname düzenleyen kişi daha sonraki tarihlerde vasiyetinden dönebilir. Keza vasiyetname tek taraflı bir hukuki işlemdir.
Vasiyetnamenin nasıl geri alınabileceği 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 542. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
El yazılı, resmi veya sözlü vasiyetname olması fark etmeksizin vasiyetname 3 şekilde geri alınabilir:
Yeni Bir Vasiyetname Düzenlemesi:
Vasiyet eden kişi yaptığı vasiyetnamesini geri almak istiyorsa bu konuda önceki tarihli vasiyetnamesinden açıkça veya zımnen döndüğünü belirten yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnamesini geri alabilir.
Ya da vasiyette bulunan kişi yeni düzenleyeceği vasiyetnamede açıkça önceki tarihli vasiyetnameden döndüğünü belirtmeksizin, önceki tarihli vasiyetnamesindeki tasarruflarına aykırı olacak şekilde vasiyette bulunursa bu halde de yeni tarihli vasiyetname geçerli olacak ve önceki tarihli vasiyetnameden dönülmüş kabul edilecektir.
Ancak vasiyet edenin birden fazla vasiyetnamesinin bulunması durumunda, vasiyetnameler birbiriyle açıkça tutarlı ise her iki vasiyetname de geçerli olacaktır.
Vasiyetnamenin geri alınması amacıyla yeni yapılacak olan vasiyetname kanunda belirtilen vasiyetname türlerinden herhangi birisi ile yapılabilir. Miras sözleşmesi yapılması ile de vasiyetnameden dönmek mümkündür. Ancak yapılmış olan bir vasiyetname kanunda belirtilen ölüme bağlı tasarruf türlerinden herhangi birisi dışında bir başka belge düzenlenmesi ile geri alınamayacaktır.
Örneğin; miras bırakan kişi daha önceki tarihlerde TMK m.538 uyarınca el yazılı vasiyetname şeklinde düzenlediği vasiyetnameyi bilgisayar çıktısı olarak yazdığı geri alma beyanını imzalamak suretiyle geri alamaz.
“…Vasiyetten dönme için yasada öngörülen bu şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yapılmalıdır. Vasiyetnameden mutlaka yapıldığı şekil ile dönme zorunluluğu yoktur. Yine vasiyetnamenin tamamından dönülebileceği gibi bir bölümünden de dönülebilir. Vasiyetnamenin dönülmeyen bölümleri geçerliliğini korur…” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2019/6170 Esas, 2020/1057 Karar, 10.02.2020 tarihli kararı)
Vasiyet Edenin Sağlığında Vasiyetnameye Aykırı Olacak Şekilde Sağlararası Tasarrufta Bulunması:
Vasiyet eden vasiyetnameyi düzenledikten sonra ve henüz sağken yaptığı vasiyetname ile bağdaşmayan sağlararası bir hukuki işlemde bulunmuşsa bu halde de vasiyetnamenin geri alındığı kabul edilecektir.
Örneğin, vasiyet eden A, Ankara ili Çankaya ilçesinde bulunan maliki olduğu bir arsasını, mirasçılardan B’ye bırakmak istediğini Noterlikte bir resmi vasiyetname düzenleyerek vasiyet etmesine rağmen daha sonraki tarihlerde sağken yaptığı bir satış işlemi ile taşınmazı üçüncü bir kişiye devretmesi durumunda mirasçı B lehine yapılan resmi vasiyetname geri alınmış sayılacaktır. Ancak miras bırakan kişi düzenleyeceği vasiyetnamede bu durumun aksini de kararlaştırabilir.
Vasiyet eden tarafından sağken yapılan ve vasiyetname ile bağdaşmayan sağlararası tasarrufun hukuken geçerli olması gerekmektedir. Geçerli olmayan bir hukuki işlem sonucunda vasiyetnameden dönüldüğü söylenemeyecektir.
“…Vasiyetçi, her ne kadar vasiyetname ile bağdaşmayan sağlararası bir tasarruf ile vasiyetten dönebilirse de, o tasarrufun hukuki sonuç doğurabilmesi, diğer bir ifade ile vasiyetnameyi ortadan kaldırabilmesi için sonradan yaptığı hukuki tasarrufun geçerli olması gerekir.
Nitekim Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 06.11./2002 günlü 2002/2-874 E.- 893 K. sayılı ve 19/09/2011 tarihi; 2012/3-235 E.-600 K. sayılı ilamlarında da vasiyetten dönmenin gerçekleşmesi için sağlararası kazandırmanın geçerli bir satışa dayanması gerektiği belirtilmiştir.
Mirasbırakanın sonradan vasiyetname konusu mal üzerinde bu vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla birlikte vasiyetnamenin ortadan kalkmış sayılabilmesi için, sağlararası kazandırmanın geçerli bir hukuki işleme (satışa) dayanması gerekmekte olup, tapu iptal tescil kararının kesinleşmesi ile birlikte, satış işlemi şeklinde gerçekleştirilen tasarrufun geçersiz olduğu sabit hale gelecek ve vasiyetnameye konu bu gayrimenkullerin kesinleşen bu kararla birlikte terekeye geri döndüğü sabit olacaktır…” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2019/759 Esas, 2020/342 Karar ve 20.01.2020 tarihli ilamı)
Vasiyet Eden Vasiyetnameye Konu Olan Malı Vefat Etmeden Önce Vasiyette Bulunduğu Kişiye Devretmişse Vasiyetnameden Dönülmüş Olur Mu?
Hayır. Aşağıdaki ilgili Yüksek Mahkeme kararında da belirtildiği üzere vasiyetnamenin geri alındığından söz edilebilmesi için vasiyetname ile bağdaşmayacak şekilde sağlararası tasarrufta bulunulmalıdır. Bu durumda ise vasiyet eden vasiyetinin ölümünden önce gerçekleşmesini amaçlamaktadır.
“..TMK’nun 544/2.maddesi gereği, sağlararası kazandırma ile vasiyet konusu malı vasiyetnamede yazılı kişilere değil başkalarına satılması vasiyetten dönme olarak değerlendirilmektedir…” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, Esas 2014/4147, Karar 2014/12521 ve 25.09.2014 tarihli ilamı )
Vasiyetnamenin Yok Edilmesi:
Vasiyet eden kişi düzenlediği vasiyetnameyi TMK m.543/1 gereğince yok ederekte vasiyetnamesinden dönebilir. Vasiyet eden kişi vasiyetnameyi yırtmak, kesmek, yakmak, karalamak suretiyle veya başkaca yollarla ortadan kaldırabilir. Vasiyetnamenin vasiyet eden tarafından yok edilmek suretiyle geri alındığından bahsedilebilmesi için yok etme eylemi vasiyet edenin iradesi doğrultusunda gerçekleşmelidir.
Vasiyet edenin bu yönde bir iradesi olmaksızın kaza sonucunda ya da üçüncü bir kişinin kusuruyla vasiyetname yok olmuşsa TMK m.543/2 gereğince vasiyetname hükümsüz olacaktır. Vasiyet eden bu halde ilgili kişilerden tazminat talebinde bulunabilecektir.
Vasiyetnamenin resmi şekilde yapılması durumunda ise sadece vasiyet edende bulunan vasiyetname örneğinin yok edilmesi vasiyetnamenin geri alınması sonucunu doğurmayacaktır. Bu halde vasiyet eden Noterlikte bulunan vasiyetname örneğini de iade alarak yok etmeli, ilgili Noterlikten bu konuda talepte bulunmalıdır.
Av. Oktay Altunkaya
